Dünyada yaygın olarak yetişmektedir. Tüm Akdeniz ülkelerinde, İskandinavya’nın kuzeyinden Güney Avrupa’ya, Sibirya’dan Hindistan’a kadar ve Amerika kıtasında yetişmektedir.
Nebat başka artemisia cinsleriyle karıştırılmaktadır. Hippokrates, Dioskorides, Plinius gibi bir hayli doktorun bayan hastalıkları, bel sızısı, zehir ve bitkinliğe karşı kullandıkları artemisianın ayvadana olduğu sarihliğe kavuşmamıştır. Salerno mektebi, taş düşürücü, ödemi iyileştirici, sindirim basitleştirici tesirlerine yer vermektedir. Hildegard da nebatı bayan hastalıklarında kullanmıştır. Ortaçağ’da yaşamış olan bir hayli doktor nebatı bayan hastalıklkarında, ödemde, sarada, köpek ve yılan ısırığında kullanmıştır. Madaus Kaliforniya’da yaşayan Kızılderililerin ayvadanayı daha öncekinden beri soğuk algınlığı, ateş ve romatizma, Çinlilerin ise bayan hastalıkları için kullandıklarını yazmaktadır. Yumurtalıklardaki işlev bozukluğundan kaynaklanan menstrüasyon bozukluklarına ve saraya karşı da önerilmektedir. Leclerc de özellikle genç kızlarda görülen anemi ve yumurtalık işlev bozukluğu sebepli menstrüasyon bozukluklarında iyi neticeler elde ettiğini belirtmiştir.
Nebat 16, asrın sonuna kadar Avrupalıların hurafelerinde ehemmiyetli bir yer yakalamıştır; ayağında ayvadana taşıyan yorulmayacağı, kökünü boynuna asanların saraya tutulmayacağı gibi.
Ayvadana Nebatının Öteki İsimleri
Alçak Pelin, Alçak Yavşan, Karadeniz Pelini, Koyun Otu
Ayvadana Nebatının Tıbbi Kaliteleri
Ateş düşürücü, kramp çözücü, menstrüasyon tertip edici, solucan düşürücü.
Ayvadana Nebatının Kullanıldığı Yerler
Ayak şişmeleri, bağırsak asalakları, apseler, mide bulantıları, menstrüasyon bozuklukları, romatizma, gut hastalığı, ateş, iştahsızlık
Ayvadana Nebatının Botanik Bilgisi
Ülkemizde Bursa, Edirne, Elazığ, Giresun, Hakkari, İstanbul, Kars ve Muş ortamında 2500 metreye kadar görülür.
Her türlü abuhavada yetişir. Zengin nemli toprakları hoşlanır. Az da olsa tarımı yapılır. Çoğunlukla tabiattan yabani olarak bir araya gelir. Çok seneliktir. Boyu yetiştiği yere göre 50 cm ile 2 m arasında değişir. Takribî 5 parmak kalınlığında olan kök, sarih kahverengidir ve çok yan köklüdür. Dikine çıkan gövde çok dallı, bol çiçekli ve üstü çok ince yumuşak tüylüdür. Koyu yeşil renkli 5-10 cm boyundaki yapraklarının kenarları hafif kıvrıktır, altları beyaz keçe gibi kıllarla kaplıdır. Alttaki yapraklar iki parçalıdır, ortadaki ve üstteki yapraklar karşılıklı dizilmişlerdir. Çiçekleri sarı, sarımsı kahverengi, kırmızımtırak veya kahverengidir, hazirandan eylül sonuna kadar açarlar.
Ayvadana Bitkisinden Nelerinden Faydalanılır
Nebatın çiçekli olan üst kısmından, az da olsa yan köklerinden yararlanılır.
Ayvadana Nebatının Bir Araya Gelmesi ve Saklanması
Odunlaşmamış taze, çiçekli yapraklı sürgünler haziran ve temmuzda çiçekleri bütün açmadan bir araya gelir. Çiçek açtıktan sonra her geçen gün acılaşır. Kurutmadan evvel çiçeksiz ve kalın dallar arınılmalıdır. Acılık verdiği bahanesiyle yapraklarının yolunmaması gerektiği ileri sürülmektedir. Minik demetler halinde gölge, havası bol yerde kurutulur. Kıyılarak veya toz halinde hava geçirmeyen sırça kaplarda, ışıktan korunacak şekilde saklanır. Yan kökler güzde kasım ayında topraktan çıkarılır. Yıkanmadan çok iyi arınılarak sarih havada veya suni olarak 50 derecede kurutulur. Olduğu gibi veya toz halinde sıkı kapanabilen kaplarda ışıktan korunacak şekilde saklanır. Nebatın kökünün her sene yine bir araya gelmesi yerinde olur.
Ayvadana Nebatının Tadı ve Kokusu
Çiçekli dallarının aromalı güzel bir kokusu ve pek acı olmayan bir tadı, köklerin ise tatlımsı sert bir tadı ve aromalı güzel bir kokusu vardır.
Ayvadana Nebatının Yan Tesirleri
Önerilen miktarda kullanıldığı sürece rastgele bir yan tesiri yoktur. Gebelik yarıyılında çayının içilmemesi yerinde olur. Çiçek tozları saman nezlesi yapabilir. 5 yaşından minik çocuklara netlikle verilmemelidir.
Artemisia cinslerinin çiçek tozuna özellike ayvadana alerjisi olanlarda anason, biber, dereotu, hardal, havuç, karabiber, kereviz, kimyon, maydanoz ve papatya alerjilerinin ortaya çıkmasına veya şiddetlenmesine neden olabilir.
Ayvdana Nebatının Kullanma Şekilleri
İçten ve dıştan uygulanır.
Ayvadana Nebatından Faydalanma Usulleri
Çayından, tentüründen, şarabından ve banyosundan yararlanılır.